Synagoga w Koźminku, fot. R. Miernik dla 'Smutne Synagogi’

Błądziłam wąskimi uliczkami Wielkopolski, nurzającymi się w oceanie kolb kukurydzy. Zbliżał się wieczór, a ja w moim mikroautku zaczęłam odczuwać niepokój, bo zmierzchało, a ja sama w tych kukurydzach, do miasta z jakąkolwiek kwaterą daleko. Udało mi się znaleźć pośród tych łanów kukurydzy agroturystykę i to w bardzo atrakcyjniej cenie. Mimo morderczego zapachu smażonej pangi, który uderzył mnie od progu, wspominam ten pobyt bardzo miło.

Okazało się, że agroturystyka służy za kwatery pracownicze, a w tym śmiesznym domku znajduje się szeroki wachlarz narodowości – od zachodnich, po te zauralskie.

Z rana odkręciłam słoik z ogórkami, otworzyłam pasztet i usiadłam sobie na ławce przed domkiem, patrząc na urokliwy staw. Dosiadł się do mnie jegomość, który był w stanie mocno wskazującym na spożycie, mimo wczesnej pory. Do kaca było jeszcze daleko. Zaczął mnie zagadywać. A ja w samotnej podróży jestem raczej ostrożna, zwłaszcza kiedy robię projekt o Żydach i jestem na odludziu z panem miłym, ale pijanym.

Zobaczył książkę, otwarty zeszyt i tak od słowa do słowa doszliśmy do tematu Żydów. I pan nie tylko był bardzo otwartym, ale także okazał się być zaginionym puzzlem w mojej układance trasy, którą konstruowałam podczas researchu.

„Przecież w Koźminku była synagoga”. CO. JAK TO. No i szukam i grzebię i faktycznie – jest. Teraz to blok mieszkalny. Ale jest tabliczka informacyjna przed budynkiem.

Koźminek ma tragiczną historię. Powszechnie uważa się, że koźmińscy Żydzi zginęli w obozie w Chełmnie nad Nerem. W archiwum ŻIH znaleziono jednak dokument, który stawia tę tezę pod znakiem zapytania. Dokument zawiera zeznanie ocalałego mieszkańca – Hersza Traube, który zeznał, iż do synagogi spędzono 900 Żydów i spalono.

W Koźminku działały też prężnie tzw. gaswagen, czyli komory gazowe na kółkach – ciężarówki, w których gromadzono Żydów i gazowano ich wpuszczoną do wnętrza przyczepy rurą wydechową.

Galeria zdjęć:

_______________________________________________________

Zobacz także:

Synagoga kinie nad kinami, czyli Synagoga w Turku